کشور ایران، در دل طبیعت زیبای خود کوه‌های باشکوهی را جای داده و کوه دماوند، به یکی از نمادهای کشور ما تبدیل شده است. قله دماوند تنها یکی از بلندترین قله‌های ایران است، کشور زیبای ما چیزی حدود ۴۴ قله یا کوه مرتفع دارد.
جاذبه‌های طبیعی کشور ایران، کم نیست و در هرجای این آب و خاک یک پدیده طبیعی باعث جذب گردشگران می‌شود. یکی از این جاذبه‌ها، قله‌ها یا کوه‌های ایران است. کوه دماوند که به یکی از نمادهای ایران تبدیل شده، نامی آشنا برای همه ما ایرانی‌ها است و هر جا صحبت از استواری می‌شود، نام این قله زیبا آورده می‌شود. اما دماوند تنها قله مرتفع ایران نیست، در ایران حدود ۴۴ قله یا کوه مرتفع وجود دارد که شاید ما با تعدادی از آن‌ها آشنا باشیم.
در بسیاری از فرهنگ‌ها، کوه به‌عنوان نمادی برای قداست به شمار می‌رود و درواقع کوه را جایگاه خدایان می‌دانستند. در فرهنگ بین‌النهرین، زیگورات به معنی کوه مقدس است. هندوها هم کوه‌های مقدس زیادی دارند، ازجمله کوه‌های مقدس این کشور می‌توان به کوه کایلاسا در هیمالیا اشاره کرد. این کوه درواقع محلی برای زیارت شیوا، خدای نابودی هندوها بود.
در این مطلب می‌خواهیم شمارا با چند قله مرتفع و محبوب ایران آشنا کنیم و اطلاعات کوتاهی در رابطه با آن در اختیار شما قرار دهیم، با ما همراه باشید:
قله دماوند
قله دماوند، مرتفع‌ترین قله آتشفشانی در ایران و خاورمیانه است که در شمال کشور قرار دارد. دماوند ازنظر تقسیمات کشوری در بخش لاریجان شهرستان آمل در استان مازندران قرار دارد و در روزهای آفتابی و صاف می‌توان از تهران، ورامین، قم و دریای مازندران این قله زیبا را مشاهده کرد.
دماوند در سال ۱۳۸۷ به‌عنوان اولین اثر طبیعی ایران در فهرست آثار ملی ثبت شد. همان‌طور که اشاره کردیم، در بسیاری از فرهنگ‌ها کوه نمادی افسانه‌ای است و در بسیاری از داستان‌های اسطوره‌ای به کوه‌های محبوب اشاره‌شده است. در داستان‌های ایرانی هم از دماوند یاد شد، دلیل اصلی شهرت دماوند به خاطر به بند کشیده شدن ضحاک در آن است.
دماوند ۵۶۱۰ متر ارتفاع دارد و سن آن هم حداقل ۳۸۵۰۰ سال است.
ریشه اسم کوه دماوند، به دو کلمه دماوند و دنباوند برمی‌گردد. در برخی منابع دماوند با نام کاملا متفاوت، «بیکنی» و «جبل لاجورد» معرفی‌شده است. حتی بر اساس برخی شواهد، می‌توان این مسئله را تائید کرد که نام دماوند در تورات هم آمده است، نام این کوه زیبا در تورات، «بیکن» یادشده است.
دماوند یک آتشفشان نیمه فعال است که ساختار عمده آن در دوره چهارم زمین‌شناسی، هولوسین، تشکیل‌شده است. اولین فوران دماوند در ۱۰۷۸ میلیون سال قبل بوده است. قطر دهانه آتشفشان ۴۰۰ متر است که سطح آب یخ‌زده آن را پوشانده است. در کناره‌های کوه نشانه‌هایی از دهانه‌های قدیمی دیده‌شده است.
علم‌کوه
علم‌کوه، کوهی با ارتفاع قله ۴۸۵۰ متر در استان مازندران، منطقه تخت سلیمان است. علم‌کوه پس از دماوند بلندترین قله ایران است. دلیل اصلی شهرت علم‌کوه، ارتفاع عظیم آن نیست، بلکه دیواره‌ای است که در دامنه شمالی کوه قرار دارد و یکی از سخت‌ترین مسیرها برای سنگ‌نوردی و دیوار نوردی در کشورمان است.
علم‌کوه در کیلومتری جنوب غربی کلاردشت قرار دارد، پراچان و طالقان نزدیک‌ترین شهرها به استان البرز هستند که فاصله کمی با علم‌کوه دارند. تاکنون ورزشکاران زیادی به قله علم‌کوه صعود کرده‌اند که ازجمله پرافتخارترین صعودها می‌توانیم به صعود «حسین طالبی مقدم» و کوهنوردان همدانی اشاره‌کنیم.
سبلان
کوه سبلان یکی دیگر از کوه‌های مرتفع ایران است که در شمال غرب کشور در استان اردبیل قرار دارد و از آن می‌توان به‌عنوان سومین قله بلند ایران پس از دماوند و علم‌کوه، یاد کرد. سبلان ارتفاعی برابر با ۴۸۱۱ متر دارد و یک آتشفشان غیرفعال است. در بالای قله سبلان، دریاچه کوچکی قرار دارد و یکی از دلایل مشهور بودن این قله، آبگرم‌های طبیعی آن است. پیست اسکی آلوارس که در دامنه کوه سبلان قرار دارد سالانه هزاران گردشگر را به این منطقه می‌کشاند.
بسیاری از منابع سبلان را محل ظهور زرتشت می‌دانند، در آثار نیچه هم به حضور زرتشت در این منطقه اشاره‌شده است. این کوه در میان افراد محلی، مکانی بسیار مقدس و محترم است و بسیاری از افراد به نام این قله قسم می‌خوردند.
سبلان در زبان ترکی، ساوالان هم گفته می‌شود، به نظر می‌رسد که این نام در طول تاریخ به دلیل تغییرات به شکل امروزی درآمده است. قله سبلان در فهرست آثار طبیعی ایران ثبت‌شده است.
تخت سلیمان
منطقه تخت سلیمان درواقع ناحیه‌ای کوهستانی در استان مازندران است که بخشی از رشته‌کوه البرز است و شامل ۴۵ قله اصلی می‌شود که اصلی‌ترین و بلندترین قله‌ها، تخت سلیمان با ۴۶۴۳ متر ارتفاع است.
محدوده تخت سلیمان از شمال به ساحل دریای خزر، از شرق به دره رود چالوس و از غرب به الموت و سه هزار و از جنوب به طالقان می‌رسد.
دنا
رشته‌کوه دنا را می‌توانیم به‌عنوان بزرگ‌ترین و بلندترین چین‌خوردگی رشته‌کوه بزرگ زاگرس بشناسیم. رشته‌کوه دنا بین استان‌های کهگیلویه و بویر احمد و اصفهان قرار دارد.
این رشته‌کوه ۴۹ قله با ارتفاع بالای ۴۰۰۰ متر دارد. بسیاری از ما فکر می‌کنیم که دنا فقط یک کوه بلند است و کمتر کسی از رشته‌کوه بودن آن اطلاع دارد. مرز شرقی منطقه حفاظت‌شده دنا از شمال سی‌سخت شروع می‌شود و یکی از مهم‌ترین مناطق محیط‌بانی کشور است.
قالی کوه
قالی کوه، در ۸۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان الیگودرز قرار دارد و از آن می‌توان به‌عنوان یکی از مرتفع‌ترین کوه‌های جنوب غربی ایران یاد کرد. ارتفاع قالی کوه ۴۰۵۵ متر است. پوشش گیاهی و جانوری کوه بسیار بکر و طبیعی است و انواع پرندگان شکاری، خرس، گراز و گرگ در این منطقه یافت می‌شوند.
اشترانکوه
اشترانکوه، رشته‌کوهی در نزدیکی شهرستان ازنا در لرستان است که طولی برابر با ۵۰ کیلومتر دارد. اشترانکوه بدون شک یکی از زیباترین کوه‌های ایران است که یخچال‌های طبیعی و دائمی زیادی دارد. بلندترین قله اشترانکوه، قله‌ای معروف به چال کبود است که حدود ۴۱۰۰ متر ارتفاع دارد.
اشترانکوه از سال ۱۳۴۰ به‌عنوان یک منطقه حفاظت‌شده شناخته‌شده است. پوشش گیاهی این منطقه بسیار متنوع است و ازجمله گیاهانی که در این منطقه رشد می‌کند می‌توان به ریواس، گون، پسته کوهی و گیاهان دیگر اشاره کرد.
شیرکوه
شیرکوه، کوهی در جنوب شهرستان یزد در نزدیکی قریه ده است. ارتفاع این کوه برابر با ۴۰۷۵ متر است و یک‌روزه می‌توان به قله این کوه صعود کرد. بر فراز شیرکوه، چشمه‌های آب گوارایی وجود دارد که در بازدید از شیرکوه از دیدن آن‌ها غافل نشوید.
سهند
سهند رشته کوهی در جنوب شرقی تبریز است که سه قله بلند دارد که مرتفع‌ترین آن‌ها ۳۷۰۰ متر ارتفاع دارد. شاید کمتر کسی بداند که سهند یک آتشفشان غیرفعال است و چشمه‌های آب‌معدنی زیادی را در دل خود جای‌داده است.
الوند
الوند کوهستانی در دل همدان است که قله‌ای با ارتفاعی برابر با ۳۵۰۰ متر دارد. این کوهستان زیبا در جنوب همدان و شمال تویسرکان قرار دارد. این قله زیبا بیشتر اوقات روز پوشیده از برف است و فصل بهتر زمانی بسیار مناسب برای بازدید از آن است. چشمه‌های آب الوند، آبی بسیار خنک و گوارا دارد.
بینالود
کوه بینالود، در شمال شرقی ایران قرار داشته و ارتفاعی برابر با ۳۱۵۰ متر دارد. این رشته‌کوه زیبا درواقع دنباله رشته‌کوه البرز است و در شمال نیشابور قرار دارد. این کوه زیبا دشت‌های نیشابور و مشهد را از هم جدا می‌کند. کلمه بینالود، معنایی بی‌ربط به محل قرارگیری این کوه ندارد، بینالود یعنی کوهی که دو دشت را از هم جدا می‌کند، در زبان محلی از این کوه بانام بینالوت یا بنلی هم یاد می‌شود.