در حالی که ایستگاه فضایی بین‌المللی فقط برای فضانوردان و تعداد انگشت‌شماری گردشگر فضایی در دسترس است. بسیاری از شرکت‌ها امیدوارند که چنین رویه‌ای را تغییر دهند.
۲۸ آوریل سال ۲۰۰۱ بود که دنیس تیتو، مهندس هوافضا، ماجراجو و بازرگان ۶۰ ساله ایتالیایی آمریکایی، به اولین گردشگری تبدیل شد که جو زمین را ترک می‌کند. او تقریبا ۸ را روز را در فضا و تقریبا بیشتر آن را در ایستگاه فضایی بین‌المللی سپری کرد. گفته می‌شود، تیتو برای این سفر هیجان‌انگیز حدود ۲۰ میلیون دلار هزینه کرده است. علی‌رغم اعتراضات ناسا که فکر می‌کرد، تیتو در زمان پرواز به فضا، آموزش کافی ندیده است، او با همکاری شرکت اسپیس ادونچر به فضا رفت. این شرکت قراردادی را با روسکاسموس (سازمان فضایی روسیه) برای بردن او به فضا به همراه کپسول فضایی سایوز امضا کرد. تیتو علت مخالفت ناسا را سن بالای خود می‌دانست.
از آن زمان به بعد تنها شش نفر گردشگر فضایی دیگر (از جمله انوشه انصاری) بودند که موفق شدند، با کپسول فضایی سایوز به ایستگاه فضایی بین‌المللی سفر کنند. یکی از آخرین گردشگران، بنیان‌گذار مشهور سیرک دوسولی، گای لالیبرته بود که در سال ۲۰۰۹ به فضا پرواز کرد. اما با دو برابر شدن تعداد فضانوردان ایستگاه فضایی در سال ۲۰۰۹ و همچنین بازنشسته شدن شاتل فضایی، ناسا به تمامی صندلی‌های کپسول فضایی سایوز برای فرستادن فضانوردان خود به ایستگاه فضایی بین‌المللی نیاز پیدا کرد و به همین دلیل، دیگر امکان مسافرت گردشگران به فضا فراهم نشد.
دنیس تیتو با سفر به ایستگاه فضایی بین‌المللی در سال ۲۰۰۱، به نخستین گردشگر فضایی جهان تبدیل شد
اما هفت گردشگر فضایی برای مدت طولانی تنها گردشگران فضایی نخواهند بود. شرکت‌های خصوصی متعددی قصد دارند برنامه‌های گردشگری فضایی خود را راه‌اندازی کنند. احتمالا تا به حال چیزی در مورد بزرگ‌ترین شرکت‌های خصوصی فعال در این زمینه شنیده باشید: ویرجین گالکتیک متعلق به سر ریچارد برانسون، کارآفرین مشهور بریتانیایی که چندی پیش پس از انفجار مرگبار فضاپیمای اسپیس شیپ-۲، آزمایش‌های خود را از سر گرفت. و شرکت بلو اریجین متعلق به بنیان‌گذار مشهور شرکت آمازون، جف بیزوس، شرکت فضایی خصوصی که قصد دارد، نخستین ماموریت‌های سرنشین‌دار خود را از سال جاری شروع کند.
و علاوه بر این افراد مشهور، چندین شرکت دیگر هم هستند که به مردم عادی امکان سفر به فضا را می‌دهند. برخی از این شرکت‌ها پیشرفت‌های زیادی داشته‌اند و برخی هم مشغول ساخت، طراحی و آزمایش وسایل نقلیه‌ی فضایی خود هستند. البته همیشه وقتی صحبت از گردشگری فضایی می‌شود، دلایل زیادی برای تردید وجود دارد. در واقع، طی سالهای گذشته، شرکت‌های زیادی بوده‌اند که صحبت از فرستادن گردشگران به فضا کرده‌اند و سرمایه‌گذاری‌های زیادی هم انجام داده‌اند، اما تا به حال هیچکدام موفق نبوده‌اند. البته با پیشرفت‌های حیرت‌انگیز برخی شرکت‌ها از جمله اسپیس ایکس طی سالهای اخیر و آزمایش‌های موفقیت‌آمیز شرکت‌هایی مانند ویرجین گالکتیک، به نظر می‌رسد، باید نسبت به آینده کاملا خوش‌بین باشیم.
در ادامه با زومیت همراه باشید:
۱. اوریون اسپان
چند هفته قبل بود که شرکت اوریون اسپان (Orion Span) اعلام کرد که برنامه‌ای برای راه‌اندازی نخستین هتل لوکس در فضا دارد. اوریون اسپان به این منظور می‌خواهد ایستگاه ماژول آئورورا را به نخستین هتل لوکس جهان در فضا تبدیل کند. گفته می‌شود که در ایستگاه فضایی آئورورا، امکان اقامت ۶ نفر (۲ خدمه فضایی و ۴ گردشگر فضایی) وجود خواهد داشت.
به گفته‌ی فرانک بونگر، مدیرعامل شرکت اوریون اسپان، این ۶ نفر در مجموع، ۱۲ روز را در فضا سپری خواهند کرد. بونگر همچنین می‌گوید، برنامه‌های متنوعی برای گردشگران فضایی دارد، از جمله انجام برنامه‌های علمی (همچون فضانوردان) و برخی فناوری‌های واقعیت مجازی در فضا. اوریون اسپان همچنین تصمیم دارد که در هنگام ورود گردشگران به زمین، از آن‌ها به مانند فضانودان واقعی استقبال کند.
بونگر می‌گوید، ایستگاه فضایی آئورورا حتی از ایستگاه فضایی بین‌المللی هم امکانات کامل‌تری خواهد داشت. و نحوه و مدت دوره آموزشی گردشگران فضایی شرکت اوریون اسپان هم با دوره‌های آموزشی ناسا برای فضانوردان تفاوت خواهد داشت. بونگر می‌گوید، ناسا برای گردشگران فضایی، برنامه آموزشی حدود ۲ سالهای را پی‌ریزی می‌کند، اما این شرکت این دوره را به ۳ ماه کاهش خواهد داد. این دوره‌ی سه ماهه، شامل دوره‌ی آنلاین یک ماهه، دوره‌ی آموزشی ۴ تا ۶ هفته‌ای در هوستون، تگزاس خواهد بود. علاوه بر این، اوریون اسپان تصمیم دارد که به مهمانان فضایی خود، گواهینامه‌ای اهدا کند که می‌توانند در ماموریت‌های فضایی دیگر هم از آن استفاده کنند. و موضوع مهم‌تر، هزینه‌ی اقامت ۱۲ روزه در ایستگاه فضایی آئورورا است که گفته می‌شود، چیزی حدود ۹.۵ میلیون دلار هزینه خواهد داشت.
فرانک بونگر، گفت:
با وجودی که امکان دارد، هزینه درخواستی ما، زیاد باشد، اما این موضوع را در نظر داشته باشید؛ گردشگرانی که به ایستگاه فضایی بین‌المللی سفر کرده‌اند، حدود ۲۰ تا ۵۰ میلیون دلار هزینه کرده‌اند.
ایستگاه فضایی آئورورا، اواخر سال ۲۰۲۱ راه‌اندازی می‌شود و گردشگران فضایی هم می‌توانند از سال بعد از آن در آن اقامت کنند. اوریون اسپان هزینه پیش‌پرداخت برای سفر به فضا را ۸۰ هزار دلار اعلام کرده است. بونگر همچنین می‌گوید که برای فرستادن گردشگران به فضا، تمایل دارد با شرکت فضایی اسپیس ایکس همکاری کند.
۲. ویرجین گالکتیک
شرکت خصوصی ویرجین گالکتیک (Virgin Galactic)، در سال ۲۰۰۴ توسط سر ریچارد برانسون تاسیس شد. هدف این شرکت، فرستادن گردشکران فضایی به مدارهای پایین زمین به وسیله فضاپیمایی به نام اسپیس شیپ دو (SpaceShipTwo) است که به جای پرتاب با موشک، به وسیله یک هواپیما به مدار زمین فرستاده می‌شود. اگر چه این شرکت در ابتدا امیدوار بود که نخستین سفر فضایی خود را در سال ۲۰۰۹ انجام دهد، اما برخی نقص‌های فنی و همچنین چندین سانحه (از جمله سانحه‌ای که منجر به کشته شدن خلبان شد)، موجب شد که این برنامه تاکنون انجام نشود.
ویرجین گالکتیک، اوایل ماه جاری (۵ آوریل)، هواپیمای فضایی اسپیس شیپ-دو را آزمایش کرد که توانست به ارتفاع ۸۴ هزار پایی برسد. این هواپیمای فضایی در نهایت باید تا ارتفاعی حدود ۳۰۰ هزار پا پرواز کند. البته، اسپیس شیپ-دو، برای ماموریت‌های طولانی مدت طراحی نشده است و تمام برنامه این فضاپیما پروازهای چند دقیقه‌ای است. به همین جهت، هزینه هر صندلی این فضاپیما، ۲۵۰ هزار دلار خواهد بود. همچنین مسافران نیازی به انجام هیچ گونه آموزشی ندارند. گفته می‌شود که از سال ۲۰۱۷ تاکنون، حدود ۶۵۰ نفر بلیط‌های این شرکت را خریداری کرده‌اند.
۳. بلو ارجین
برنامه نیو شپرد شرکت بلو ارجین (Blue Origin) که به نام اولین آمریکایی که به فضا سفر کرده، نامگذاری شده است، می‌خواهد گردشگران فضایی را با یک کپسول فضایی به خارج از جو زمین بفرستد. برنامه نیو شپرد هنوز در حال توسعه است، این شرکت اعلام کرده است که می‌خواهد اواخر سال ۲۰۱۸ یا اوایل سال ۲۰۱۹، نخستین پرواز سرنشین‌دار خود را انجام دهد.
ماموریت‌های بلو ارجین کوتاه مدت (حدود ۱۱ دقیقه) خواهند بود و انتظار می‌رود که گردشگران فضایی برای این منظور یک روز قبل از پرواز آموزش ببیند که شامل، برنامه‌هایی برای آشنایی با ماموریت و فضاپیما، جلسات ایمنی و همچنین شبیه‌سازی ماموریت خواهد بود. هنوز صحبتی در مورد هزینه سفر با نیو شپرد نشده است، اما با توجه به کوتاه مدت بودن این سفرها، احتمالا هزینه این سفرها هم همچون سفرهای ویرجین گالکتیک، بالغ بر چند صد هزار دلار باشد.
۴. اسپیس ادونچرز
شرکت اسپیس ادونچرز (Space Adventures) که تاکنون هفت گردشگر را به فضا فرستاده است، تنها شرکتی است که واقعا در کسب و کار گردشگری فضایی موفق بوده است. اگرچه اسپیس ادونچرز از سال ۲۰۰۹ با توجه به مشکلاتی که در زمینه‌ی ظرفیت ایستگاه فضایی بین‌المللی به وجود آمده، نتوانسته است، گردشگران جدیدی را به فضا بفرستد. اما این شرکت تصمیم دارد که ماموریت‌های جدیدی از جمله راهپیمایی فضایی (هیچ گردشگر فضایی تاکنون موفق به انجام راهپیمایی فضایی نشده است) و مسافرت به ماه (که شامل اقامت در ایستگاه فضایی می‌شود) را انجام دهد.
در حالی که اسپیس ادونچرز هیچ فضاپیمایی متعلق به خود ندارد، درگذشته با همکاری روسکاسموس موفق شده است، مهمانان خود را با کپسول فضایی سایوز به فضا بفرستد و این همکاری در آینده هم ادامه خواهد داشت. در حالی که سفرهای فضایی اسپیس ادونچرز از سال ۲۰۰۹ متوقف شده‌اند و هنوز هیچ زمان‌بندی جدیدی برای از سرگیری این مسافرت‌ها اعلام نشده است، این شرکت هم اکنون برنامه‌های دیگری را برای علاقمندان به فضا طرح‌ریزی کرده است، از جمله بازدید از سایوز و پرواز در شرایط بدون جاذبه.
۵. روسکاسموس
همانطور که در بخش قبل اشاره کردیم، روسکاسموس (Roscosmos) با همکاری اسپیس ادونچرز چندین گردشگر را به فضا فرستاده است، اما این سازمان اخیرا اعلام کرده است که برنامه جدیدی برای گردشگران فضایی دارد. روسکاسموس اعلام کرده است که قصد دارد یک هتل فضایی ماژول را راه‌اندازی کند. روسکاسموس قصد دارد در ساخت این هتل فضایی از همکاری شرکت آرکی‌کی انرجیا (RKK Energia، از پیمانکاران ایستگاه فضایی) بهره ببرد و هتل فضایی خود را در کنار ایستگاه فضایی بین‌المللی راه‌اندازی کند. در هتل فضایی روسکاسموس، چهار اتاق (هر کدام ۲۰ متر مربع) برای مهمانان وجود خواهد داشت که دارای امکانات بهداشتی، پزشکی و همچنین یک لابی خواهند بود. اگرچه هنوز از برنامه‌های آموزشی گردشگران اطلاعاتی منتشر نشده، اما انتظار می‌رود که دوره‌ی حرفه‌ای ۲ سالهای همچون دوره‌ی آموزشی دنیس تیتو برای گردشگران آینده تدارک دیده شود.
هزینه اقامت در هتل فضایی روسکاسموس هم بسته به مدت اقامت یک تا دو هفته‌ای تا ۴۰ میلیون دلار و اقامت طولانی مدت یک ماهه تا ۶۰ میلیون دلار هزینه خواهد داشت که شامل یک راهپیمایی فضایی به همراه یک فضانورد خواهد بود. سازمان فضایی روسیه می‌خواهد تا سال ۲۰۲۲ این هتل فضایی را راه‌اندازی کند. البته این نکته را هم باید در نظر داشته باشیم که ایستگاه فضایی بین‌المللی قرار است تا سال ۲۰۲۸ بازنشسته شود، به این ترتیب، شاید دوره‌ی فعالیت هتل فضایی روسکاسموس چندان زیاد نباشد.
۶. کوسموکورس
سازمان فضایی روسکاسموس در سال ۲۰۱۶، قراردادی را برای ساخت یک موشک قابل استفاده مجدد با شرکت خصوصی کوسموکورس (KosmoKurs) امضا کرد. این موشک قرار بود، برای ارسال گردشگران فضایی به خارج از جو زمین مورد استفاده قرار گیرد. با تایید طرح کوسموکورس، این شرکت احتمالا چند سال آینده را صرف آزمایش خواهد کرد تا بتواند ماموریت‌های سرنشین‌دار خود را انجام دهد. ماموریت‌های کوسموکورس همچون شرکت بلو ارجین، کوتاه مدت (حدود ۱۵ دقیقه) خواهند بود، گردشگران فضایی بر فراز یک کپسول در بالای یک موشک به فضا پرتاب می‌شوند. برنامه‌ی آموزشی این گردشگران هم سه روزه خواهد بود و هزینه مسافرت هم برای هر نفر بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار دلار در نظر گرفته شده است.
۷. اکسیوم اسپیس
اگر چه خدمات اصلی شرکت اکسیوم اسپیس (Axiom Space) تحقیقات و ساخت و ساز در مدار زمین است، اما هدف نهایی این شرکت، راه‌اندازی نخستین ایستگاه فضایی تجاری است که به ادعای این شرکت، می‌تواند جانشین ایستگاه فضایی بین‌المللی شود. اکسیوم اسپیس جزئیات زیادی در مورد برنامه‌ی خود برای ارسال گردشگران به فضا منتشر نکرده است، اما بر اساس وب‌سایت این شرکت، به نظر می‌رسد که اکسیوم اسپیس تا سال ۲۰۲۱ ماژول فضایی خود را به ایستگاه فضایی بین‌المللی بفرستد و تا سال ۲۰۲۴ هم ایستگاه فضایی خود را بسازد. مشتریان خصوصی این شرکت هم می‌توانند، ماموریت‌های ۷ تا۱۰ روزه‌ای را برای مسافرت به ایستگاه فضایی رزرو کنند. برنامه‌ی آموزشی اکسیوم اسپیس هم احتملا یک دوره‌ی آموزشی چند هفته‌ای خواهد بود.
۸. اسپیس ایکس
در حالی که شرکت خصوصی فضایی ایلان ماسک، یک شرکت گردشگری فضایی نیست، اما اسپیس ایکس (SpaceX) هم اکنون علاوه بر حمل محموله‌های ناسا و سایر مشتریان به مدار پایین زمین، در حال توسعه کپسول فضایی دراگون است که قرار است، فضانوردان ناسا را به فضا ببرد. اسپیس ایکس، در سال ۲۰۱۷، ماموریت تجاری دیگری را هم قبول کرد، این شرکت اعلام کرد که دو شهروند را به فضا خواهد برد. گفته می‌شود که این دو مشتری خصوصی اسپیس ایکس از افراد سرشناس هالیوود (هنوز نامی فاش نشده) هستند. مقامات اسپیس ایکس، بدون ذکر مبلغی که این دو شهروند آمریکایی به اسپیس ایکس پرداخته‌اند، اعلام کرده‌اند که در این ماموریت، دو گردشگر فضایی به دور ماه فرستاده خواهند شد.
سفر این دو گردشگر فضایی برنامه‌ای شبیه آپولو ۸ (و مسیر پروازی شبیه به آپولو۱۱) خواهد داشت. جزئیات کمی از این برنامه در دست است، اما ماسک اخیرا اعلام کرده است که ماموریت‌های آینده به ماه به وسیله‌ی موشک فالکون هوی انجام نخواهند شد، بلکه به نظر می‌رسد، در این ماموریت‌ها موشک بزرگ‌تر این شرکت، موشک BFR مورد استفاده قرار می‌گیرد. به گفته‌ی گویین شاتول، رئیس و مدیر اجرایی شرکت اسپیس ایکس، موشک BFR می‌تواند تا سال ۲۰۲۰ برای پروازهای آزمایشی آماده شود. به این ترتیب، این دو گردشگر فضایی احتمالا حداقل تا قبل از سال ۲۰۲۰ به فضا نخواهند رفت.