ایران همیشه پر از بیابان‌های فراخ و كویرهای پهناور و كوه‌های بلند بوده و به همین دلیل طبیعی یكی از بهترین سرزمین‌های دنیا برای رصد آسمان و تماشای اجرام آسمانی به حساب آمده است.
نام‌های درخشانی از دانشمندان نجوم و ریاضی در تاریخ ما زیاد دیده می‌شوند. از آن روزهای دور تاریخی تا امروز كه آلاینده‌های نوری، زلالی آسمان را زائل كرده‌اند، ایران با مناطق تاریكش مكانی مناسب برای نجوم به شمار می‌رود. برای تماشای زیبایی‌های آسمان و اجرام معلق در آن باید از شهرهای بزرگ فاصله بگیریم تا از آلودگی‌ها دور شویم. بعد از آن، باید وضعیت آب و هوایی، زمان رصد و ابزار رصدی مناسب را هم در نظر بگیرید. معمولا قبل از هفتم هلال ماه و بعد از شب بیست و یكم، می‌شود آسمان پرستاره را دید. در شب‌های دیگر، نور ماه، ساعت‌هایی از شب، آسمان را روشن می‌كند و اجازه تماشا نمی‌دهد. در شب‌های ابری هم تعداد زیادی از ستاره‌ها پشت ابرها پنهان می‌شوند و به چشم نمی‌آیند. در این مقاله مكان‌هایی را معرفی می‌كنیم كه می‌توانند یک پیشنهاد سفری خوب و پرخاطره برای دیدن ستارگان تلقی شوند. اگر منجم حرفه‌ای نیستید و تلسكوپ ندارید برای رصد بهتر آسمان از دوربین استفاده كنید.
رصدخانه رادكان
یكی از بهترین منطقه‌هایی كه برای تماشای اجرام آسمانی مناسب است، در ۷۸ كیلومتری شمال غربی مشهد مقدس قرار دارد. تا چندین سال پیش همه فكر می‌كردند این برج كه میان دشتی بین كوه‌های هزارمسجد و بینالود قرار دارد، مقبره یكی از شاهان ایلخانی است، اما بعد از تحقیق در اسناد مختلف، مشخص شد برج رادكان نزدیك روستایی به همین نام برای رصد آسمان ساخته شده است.
برج تاریخی رادکان در بخش چناران، تنها برجی است که توانایی تعیین چهار فصل سال کبیسه و آغاز نوروز را دارد. گروه خواجه نصیرالدین طوسی در زمان وزارت او در دربار هلاكوخان این برج را در ۱۳ فرسنگی مشهد بنا کردند. تاریخ منقوش روی کتیبه‌ای در برج سال ۶۶۰ هجری قمری را نشان می‌دهد که همزمان با پایان كار ساخت بناهای وابسته به رصدخانه مراغه است. منطقه جلگه‌ای و معتدل رادكان در مسیر راه شوسه قدیمی مشهد به قوچان واقع شده است. این شاخه از راه ابریشم از كنار رودخانه كشف رود می‌گذشت.
اگر خواستید یك رصد موفق در كنار شاهكار معماری ریاضی و نجوم ایران داشته باشید، برای شب می‌توانید روی هماهنگی با مسئول دبستان روستای رادكان حساب كنید و برای استراحت و استفاده از سرویس بهداشتی به تنها مدرسه روستا بروید. منجمان زیادی از سراسر دنیا برای تماشای انقلاب تابستانی و زمستانی پای این برج می‌آیند و مردم روستا با حضور منجمان آماتور و حرفه‌ای آشنا هستند. این برج درها و دریچه‌هایی دارد كه انتخاب جاگذاری‌شان اتفاقی نیست. درها درست در راستای طلوع یلدایی (آغاز زمستان) و غروب آغاز تابستان ساخته شده است. هنگام انقلاب‌ها نور خورشید از دو در برج عمود می‌تابد. سیاره زحل و اجرام بسیار دیگری از این برج قابل رصد است.
كاروانسرای قصر بهرام
اگر ساكن پایتخت هستید و می‌خواهید شبی را با رصد كردن ستاره‌ها بگذرانید، سفر به قصر بهرام پیشنهاد مطلوبی است. این مكان برای اهالی كاشان و اصفهان هم به راحتی قابل دسترس است.
دور بودن از آلودگی‌های محیطی به خصوص آلودگی نوری شهرهای بزرگ همچون تهران و کاشان باعث شده که این منطقه آسمانی پر ستاره را در این شب‌ها به نمایش بگذارد. این كاروانسرا در جنوب شرقی استان تهران و در پارک ملی كویر قرار دارد. برای رفتن به قصر بهرام و گذراندن یك شب تابستانی پرخاطره، نزدیک‌ترین راه از مسیر شهر ورامین به حساب می‌آید.
از آنجا به روستای قلعه بلند بروید كه نزدیک‌ترین روستا به ورودی پارک ملی کویر است. بعد از این روستا به پاسگاه محیط‌بانی می‌رسید که روی تابلویش نام پاسگاه محیط بانی مباركیه نوشته شده و اجازه ورود را باید از محیط‌بانان سازمان حفاظت محیط زیست بگیرید. بعد از آن حدود ۶۰ كیلومتر در جاده خاكی، تپه‌ها، گیاهان متنوع كویری و گله‌های شتر در قاب نگاه‌تان جا خوش می‌كنند تا به کاروانسرای قصر بهرام برسید.
این کاروانسرا در گذشته جزء اتراقگاه‌های جاده ابریشم به شمار می‌رفت و امروزه محوطه‌اش پاتوق اهالی نجوم مقیم در شهرهای تهران، اصفهان، ری و کاشان به حساب می‌آید. از اینجا دب اكبر، دب اصغر و بخشی از كهكشان راه شیری به وضوح قابل مشاهده است.
چک چک یزد
یزد هم یكی از شهرهای كویری است كه آسمان زلالی دارد. گوشه‌ای دنج کنار کویر، روستای چک چک قرار دارد كه زرتشتیان مقدس می‌دانند. در این سرزمین علاوه بر آسمانی تاریك و دور از آلودگی نوری می‌توان ابنیه تاریخی متعددی را هم تماشا كرد. گرچه تابستان‌های كویر گرم و تفتان است اما چک چک منطقه‌ای است با کوه‌های سنگی زیبا که زیارتگاه و عبادتگاه زرتشتیان هم به حساب می‌آید و همین اعتقاد موجب شده همیشه سکوت و آرامش در منطقه جاری باشد.
روستای چک چک، آسمان پرستاره‌ای دارد كه دلیلش دور بودن از شهر بزرگ یزد است، اما به علت کوهستانی بودن، افق‌های این منطقه کاملا بسته است و باعث می‌شود رصدكنندگان ستاره‌های كویری، طلوع واقعی ستارگان را نبینند.
ساعتی طول می‌كشد تا ستاره‌ها از پشت كوه‌ها بالا بیایند و دیده شوند. برای رسیدن به این روستا باید از شهر یزد راه میبد را در شمال غربی پیش بگیرید؛ حدود ۱۰ كیلومتر از اشکذر بگذرید تا از سه راهی خرانق به سوی این روستا مسیرتان را تغییر دهید. بعد از ۵۵ كیلومتر كه نزدیك خرانق شدید به سمت اردكان حركت كنید تا بعد از ۱۵ کیلومتر به چک چک برسید. در این راه بخش‌هایی از مسیر، خاكی است، اما آسمانی را كه می‌بینید ارزشش را دارد.
تخت سلیمان تكاب
آسمان تاریک و پرستاره مجموعه تخت سلیمان مكانی جذاب برای اهل نجوم و تاریخ به حساب می‌آید. نام تخت سلیمان كه چهارمین اثر تاریخی ایرانی ثبت شده در یونسكو به شمار می‌آید، بیش از ۶۰ بار در شاهنامه نوشته شده است.
دور بودن از شهرهای بزرگ، واقع شدن در یك دره و حضور بادهای موسمی ملایم، هر گونه آلودگی را از آسمان این منطقه دور نگه داشته تا ستارگان پرشمار، بهتر به چشم بیایند.
تخت سلیمان در ۴۵ كیلومتری شمال شرقی شهرستان تكاب قرار دارد. اگر از تهران یا مرکز و جنوب ایران قصد سفر به این منطقه را دارید جاده بیجار به تكاب بهترین راه به حساب می‌آید. فاصله تهران به تكاب – از مسیر تهران، قزوین، زنجان، بیجار، تکاب – حدود ۵۵۰ كیلومتر است. راه دسترسی شهرهای استان آذربایجان غربی، شرقی و اردبیل به این شهر هم از مسیر شاهین دژ به تكاب میسر است. از تكاب به سوی شاهین دژ حركت كنید، بعد از پنج كیلومتر یک جاده از سمت راست جدا می‌شود. این جاده از كنار مزارع و باغ‌ها و روستاهای زیبا عبور می‌كند و بعد از روستای شیرمرد جاده فرعی در سمت چپ قرار دارد. با پشت سر گذاشتن یك شیب تند سربالایی به مجموعه تخت سلیمان می‌رسید كه شامل دریاچه، آتشكده و كوهی مشهور به زندان دیو است.
اگر برای نجوم به مجموعه باستانی تخت سلیمان رفتید، برای ماندن یک روز اضافه هم برنامه‌ریزی كنید تا بتوانید آثار باستانی را ببینید و در مجموعه آبگرم تنی به آب بزنید. چشمه‌های آب گرم تخت سلیمان در درمان بیماری‌های مفصلی مفید است و خستگی راه را از تن‌تان در می‌كند.
منطقه طالقان
شهرهای شمالی به دلیلی آب و هوای مرطوب و بارانی برای دیدار ستارگان مکان‌های دور از دسترسی به شمار می‌روند. معمولا ابرها ستاره‌های آسمان را پشت خود پنهان می‌كنند. اما اگر به آسمان صاف این مناطق بعد از بارندگی بر بخورید، آسمان پرستاره‌ای خواهید یافت. مناطق کوهستانی که دور از شهرهای بزرگ قرار دارند به دلیل بادهای زیاد و افق های بسته، آسمانی تاریک را به نمایش می‌گذارند.
بیشتر مناطق رصدی در مركز ایران واقع شده و شهر كوهستانی طالقان یکی از شهرهای شمالی ایران برای تماشای آسمان به حساب می‌آید.
مکانی که آسمانی تاریک دارد و طبیعتی منحصر به فرد. رودخانه‌ای پر آب که سال‌ها است با سد خاکی خود بخشی از آب شرب شهر بزرگ تهران را تامین می‌کند.
طالقان در ۳۰ کیلومتری شرق شهر قزوین قرار دارد و از شمال به رشته‌کوه‌های البرز منتهی می‌شود. برای رسیدن به آنجا باید تهران را به سوی غرب ترک كنیم.
شهر طالقان را كه به سوی شمال ترک كنیم در محدوده كوه‌های البرز مركزی، روستاهای متعددی وجود دارد كه از فراز هر كدام می‌توان آسمانی زلال را به تماشا نشست. با توجه به بعد مسافت، طالقان یكی از مكان‌های تاریک نزدیک پایتخت به شمار می‌رود.