ریچارد برانسون (Richard Branson) یک کارآفرین انگلیسی است که شهرت اصلی خود را به خاطر تاسیس و مدیریت گروه ویرجین دارد. شرکتی که او زمانی تاسیس کرد، اکنون دارای بیش از ۴۰۰ زیرمجموعه است.
برانسون علاقه به کارآفرینی را از سنین نوجوانی داشت. اولین تجربهی او در این زمینه در سن ۱۶ سالگی و با تاسیس یک مجلهی دانشآموزشی محقق شد. تجربهی بعدی شرکتی بود که آلبومهای موسیقی را با سفارش پستی برای خریداران ارسال میکرد. این فروشگاه پستی به مرور تبدیل به فروشگاههای زنجیرهای فروش آلبومهای موسیقی شد و برند Virgin Records را بهوجود آورد. فعالیتهای برانسون در دهه ی ۱۹۸۰ به اوج خود رسید و خطوط هوایی ویرجین آتلانتیک نیز در همین دوران تاسیس شد.
ریچارد برانسون در مارس سال ۲۰۰۰، نشان شوالیه را به خاطر خدمات ماندگارش در زمینهی تجارت و کارآفرینی از کاخ باکینگهام دریافت کرد. او در سال ۲۰۰۴ زمینهی کاری خود را به یکی از علایق کودکیاش یعنی هوافضا تغییر اد و ویرجیم گالکتیک را تاسیس کرد. طبق آخرین آمار ارائه شده از محلهی فوربز، ثروت برانسون تا پایان سال ۲۰۱۷ حدود ۵ میلیارد دلار گزارش شده است.
تولد و تحصیل
ریچارد برانسون در ۱۸ جولای سال ۱۹۵۰ در منطقهی بلکهیث در جنوب شرقی لندن متولد شد. مادر او، ایو برانسون یک هنرمند باله و مهماندار هواپیما بود. پدرش ادوارد جیمز برانسون، دادیار بود. او دو خواهر کوچکتر از خود نیز داشت. پدربزرگ ریچارد، سر جورج آرتور هاروین برانسون، قاضی دادگاه عالی انگلستان بود.
ریچارد در مدرسهی ابتدایی اسکایتکلیف و سپس در مدرسهی کلیف ویو هاوس تحصیل کرد. مقصد بعدی او، مدرسهی غیرانتفاعی استو در باکینگهمشایر بود که تا سن ۱۶ سالگی در آن تحصیل کرد.
ریچارد برانسون به اختلال دیسلکسی یا خوانشپریشی مبتلا بود و در دوران تحصیل، با مشکلات متعددی مواجه بود. یک نکتهی جالب در مورد او این است که مدیر مدرسهاش در روز پایانی تحصیل به او گفته بود به خاطر این اختلال در آینده یک مجرم زندانی یا یک میلیونر خواهد شد. از طرفی والدین او اختلالش را درک کرده و همیشه پشتیبانش بودند. مادر ریچارد، خود یک کارآفرین بود و کسب و کارهایی در زمینهی ساخت جعبههای چوبی دستمال کاغذی و سطلهای کاغذ باطله داشت.
شروع فعالیت کاری و ویرجین رکوردز
همانطور که گفته شد ریچارد از سنین نوجوانی سودای کارآفرینی داشت. او یک مجلهی دانشآموزی با نام Student را اداره میکرد که فروش نسبتا خوبی نیز در مدارس داشت. پس از مدتی، شهرت مجلهی او به حدی شد که توانست با اشخاص سرشناس دههی ۱۹۶۰ مانند میک جگر و رونالد دیوید لینگ نیز مصاحبه کند. او در همین سالهای ابتدایی کسب و کار، کمی به حوزهی موسیقی وارد شد و آهنگها و آلبومهای زیادی را در مجلهاش معرفی کرد.
ورود نصفه و نیمه به بازار موسیقی در مجلهی Student، ریچارد را به این صنعت علاقهمند کرد. پس از مدتی او تحت نام ویرجین به فروش آلبومها و قطعات موسیقی روی آورد. کسب و کار ویرجین از همان ابتدا رونق مناسبی داشت و با وجود قوانین نسبتا سخت مالیاتی در دهههای ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، فروش آنها مناسب بود. قوانین مالیاتی چالشهای متعددی نیز برای ریچارد بهوجود آوردند که او با قبول ایرادهای وارده، مشکل را حل کرد. البته در این میان مادرش مجبور شد بخشی از پسانداز خانوادگی را جهت کمک به او صرف کند.
ریچارد برانسون درآمد مناسبی از کسب و کار اولیهی ویرجین داشت و در سال ۱۹۷۲، شرکت ضبط موسیقی خود را به کمک نیک پاول تاسیس کرد. نکتهی جالب در مورد انتخاب نام ویرجین برای این شرکت، ناآشنا بودن عموم کارمندان آن با صنعت موسیقی بوده است. اولین ملکی که به عنوان دارایی ویرجین رکوردز خریداری شد، زمینی در شمال آکسفورد بود که استودیوی ضبط موسیقی در آن تاسیس شد. مایک اولدفیلد اولین مشتری سرشناس ویرجین رکوردز بود که آلبوم Tubular Bells را به کمک آنها ضبط کرد. این آلبوم در زمان خود در لیست پرفروشترین آلبومها قرار گرفت.
پس از موفقیتهای اولیه، ویرجین رکوردز با بسیاری فعالان دیگر موسیقی و آنهایی که شرکتهای دیگر رد کرده بودند، قرارداد بست. رولینگ استونز، پیتر گابریل، استیو وینوود و پائولا عبدل از مشتریان اولیهی شرکت ضبط موسیقی ریچارد برانسون بودند. این قراردادها در طی مدت کوتاهی شرکت آنها را به بزرگترین برند مستقل ضبط موسیقی در جهان تبدیل کرد. دههی ۱۹۸۰ دههی موفقیتآمیزی برای این کارآفرین بریتانیایی بود و شرکتش توانست گروههای مشهوری همچون کالچر کلاب را به دنیای موسیقی معرفی کند.
ویرجین آتلانتیک ایرویز
ریچارد برانسون در سال ۱۹۸۴ شرکت هواپیمایی Virgin Atlantic Airways را تاسیس کرد. او در اتوبیوگرافی خود در مورد تاسیس شرکت هواپیمایی میگوید:
علاقهی اصلی من به زندگی، در مواجهه با مشکلات بزرگ و شرایط دشوار است. من دوست دارم زندگی را در حد نهایت تجربه کنم و میخواستم همه چیز را امتحان کنم..
در ابتدای دههی ۱۹۹۰، چالشها متعددی میان ریچارد و بریتیش ایرویز روی داد. بریتیش ایرویز تعدادی شکایت علیه شرکت هواپیمایی او مطرح کرد و آنها نیز در جواب، این شرکت دولتی را به تلاش ناعادلانه برای جذب مسافران،هک کردن سیستمهای کامپیوتری و افشای اسرار این شرکت به رسانهها متهم کرد. در نهایت بریتیش ایرویز در این پرونده متهم شد و علاوه برر پرداخت ۵۰۰ هزار پوند به شخص برانسون و ۱۱۰ هزار پوند به ویرجین آتلانتیک، مجبور به پرداخت هزینههای قانونی به مبلغ ۳ میلیون پوند نیز شد. برانسون نیز مبلغ به دست آمده از این شکایت را میان کارمندانش تقسیم کرد.
در سال ۱۹۹۲، برانسون برای حفظ تجارت هواپیمایی خود، برند ضبط موسیقی ویرجین را به مبلغ ۵۰۰ میلیون پوند به شرکت EMI فروخت. او از این اتفاق بسیار ناراحت بود و حتی به خاطر آن گریه کرده است. برانسون علاقهی زیادی به صنعت موسیقی داشت و به همین دلیل در سال ۱۹۹۶ بار دیگر و با تاسیس برند V2 Records به این بازار وارد شد. او تنها ۵ درصد از شرکت جدید را تحت مالکیت دارد.
شرکت ویرجین در زمینهی صنایع هوایی تلاش زیادی کرد تا در کشورهای مختلف گسترش پیدا کند. آنها در سال ۱۹۹۶ شرکت هواپیمایی بلژیکی Euro Belgian Airlines را خریداری کرده و نام آن را به پیرجین اکسپرس تغییر دادند. در سال ۲۰۰۶، این خطوط هوایی با برکسل ایرلاینز ادغام شد. نیجریه و آمریکا مقاصد بعدی خطوط هوایی ویرجین بودند و شرکتهای Virgin Nigeria و Virgin america در این کشورها تاسیس شدند.
گسترش کسب و کار و رویای سفر به فضا
در ۲۵ سپتامبر سال ۲۰۰۴، برانسون اعلام کرد که قصد دارد شرکتی برای توسعهی گردشگری فضایی تاسیس کند. قرار شد شرکت ویرجین گالکتیک از تکنولوژی شرکت Spaceship One استفاده کند. این شرکت توسط کمک موسس مایکروسافت، پائول آلن تاسیس شده بود و مهندسی آن، توسط مهندس افسانهای هوافضای آمریکا، برت روتان توسعه داده شده بود. تکنولوژی اولیهی مدنظر برای این شرکت، حمل و نقل مسافران به فضایی با ارتفاع پایین بود. در همان سالهای اول تاسیس، برانسون برای تبلیغ شرکتش عنوان کرد که قصد دارد دو فرزندش را در اولین پرواز شرکت با فضاپیمای SpaceshipTwo به فضا ببرد. علاوه بر آن، او بخشی از تبلیغات این شرکت را روی جت شخصی خودش با نام گلکتیک گرل پیادهسازی کرد. جت شخصی برانسون Dassault Falcon 900EX بود.
برانسون در صنایع حفاظت از محیط زیست نیز وارد شده است. او شرکت Virgin Fuel را برای تامین سوخت با قیمت پایینتر برای اتومبیلها و سپس هواپیماها تاسیس کرد. او در جایی عنوان کرده بود که ابتدا اعتقادی به بحران گرم شدن کرهی زمین نداشته اما طی یک جلسهی صبحانه با الگور به این موضوع علاقهمند شده و به آن ورود کرده است. او در سال ۲۰۰۶ عنوان کرد که قصد دارد سود تعدادی از شرکتهای خود از جمله ویرجین آتلانتیک را روی پروژههای حفاظت از محیط زیست سرمایهگذاری کند. این سرمایهگذاری حدود ۳ میلیارد دلار تخمین زده شد.
از دیگر صنایعی که برانسون به آن وارد شد، صنعت موبایل است. او ابتدا ویرجین موبایل را در سال ۱۹۹۹ تاسیس کرد و سپس آن را در جولای ۲۰۰۶ به قیمت تقریبی یک میلیارد پوند به تلویزیون کابلی انگلستان فروخت. او در سال ۲۰۰۷ بار دیگر به این صنعت وارد شد این بار ویرجین مدیا را تاسیس کرد. برانسون صاحب سه چهارم ویرجین موبایل بود و در شرکت جدید تنها ۱۵ درصد سهام دارد.
ویرجین کامیکس، شرکت بعدی برانسون بود که در سال ۲۰۰۶ تاسیس شد. زمینهی کاری این شرکت، انیمیشن بود که با همکاری دیپاک کوپرا تاسیس شد. یکی دیگر از فعالیتهای مفید برانسون در زمینهی سلامتی، تاسیس Virgin Health Bank که به والدین اجازه میداد سلولهای بنیادی بند ناف نوزادان خود را در آن ذخیره کنند.
برانسون در سال ۲۲۰۷ چالشی با عنوان چالش زمین ویرجین (Virgin Earth Challenge) تدارک دید که هدف اصلی آن، تشویق دانشمندان به توسعهی راهحلهایی برای از بین بردن گازهای گلخانهای بود. جایزهی این چالش سالانه، ۲۵ میلیون دلار عنوان شده است.
ریچارد برانسون و شرکت تحت مدیریت او، در زمینههای بسیار متنوعی فعالیت کردهاند. آنها به اسپانسری مسابقات فرمول یک نیز وارد شدند و تجربههایی کم و بیش موفقیت آمیز داشتند. در جریان یک شرط بندی که برانسون روی اتومبیلهای تیمش انجام داده و آن را باخته بود، مجبور شد در یک پرواز به عنوان مهماندار خدمت کند. برانسون به صنایع رباتیک و پهپادها نیز علاقهمند است و در شرکت فعال در این زمینه یعنی 3D Robotics مشارکت دارد.
برخی از پروژهها و شرکتهایی که برانسون تاسیس کرده نیز با شکست مواجه شدهاند. به عنوان مثالی از این شرکتهای شکست خورده میتوان Virgin Cola، Virgin Cars، Virgin Publishing، Virgin Clothes و Virgin Brides را نام برد.
فعالیتهای مالی برانسون نیز همیشه با شک و شبهه و اتهامات مالیاتی همراه بودهاند. او سرمایهی خود را در جزایر کارائیب هزینه میکند و کارشناسان معتقدند مشمولیت مالیاتی پایینی متوجه او است. البته برانسون اقامت در جزیرهی Necker را تنها به منظور سلامت و آب و هوای پاکیزهی آن عنوان کرده است. فعالیتهای او در زمینهی حفاظت از محیط زیست نیز بعضا با انتقادهایی روبرو است. برانسون در پارک آبی SeaWorld سرمایهگذاری کرده و حامیان محیط زیست معتقدند وجود چنین پارکهای تفریحی که حیوانات را در آنها حبس میکنند، از پایه و اساس اشتباه است.
فعالیتهای متفرقه
ریچارد برانسون علاقهی زیادی به رکوردشکنی و چالشهای مسابقهای نیز دارد. او در مسابقات و شرطبندیهای مختلف برای سفر با بالون به دور دنیا شرکت کرده است. از دیگر تلاشهای او، میتوان به عبور از کانال آبی انگلستان با وسیلهی نقلیهی چندمنظوره اشاره کرد. او این سفر را با رکورد یک ساعت و ۴۰ دقیقه و ۶ ثانیه به پایان رساند و در این زمینه رکورددارد است.
میلیاردر انگلیسی در برنامههای تلویزیونی و فیلمهای سینمایی نیز ایفای نقش کرده است. او در مجموعههای مشهور تلویزیونی همچون Friends نقش خودش را بازی کرده است. برانسون در دههی ۱۹۹۰ نیز در مجموعهی تلویزیونی Live Kicking به ایفای نقش پرداخت. نقشهای افتخاری که برانسون در سینما بازی کرده نیز کم نیستند. او در فیلمهای دور دنیا در ۸۰ روز و بازگشت سوپرمن نقشهایی کوتاه بازی کرده که در دومی به همراه پسرش در یک سفینهی فضایی شبیه فضاپیماهای ویرجین گالکتیک به ایفای نقش پرداخته است. او در نقشی کوتاه در فیلم جیز باندی کازینو رویال نیز نقشی بازی کرد و هواپیماهای شرکت هواییاش نیز در این فیلم حضور داشتند. نکتهی جالب این که شرکت بریتیش ایرویز برای نمایش این فیلم در هواپیماهایش، قسمتهای نقشآفرینی برانسون را سانسور کرد.
فعالیتهای بشردوستانه و خیرخواهانهی برانسون نیز قابل توجه هستند. او در جلسهای با نلسون ماندلا این رهبر آفریقایی را قانع کرد که سازمانی غیرانتفاعی برای کمک به مردم این قاره تاسیس کنند. ماندلا در سال ۲۰۰۷ دستور تاسیس این سازمان را داد. سازمان غیرانتفاعی Elders با دستور او تاسیس شده و کوفی عنان وظیفهی مدیریتش را بر عهده گرفت. برانسون و پیتر گابریل، از فعالان دنیای موسیقی به عنوان سرمایهگذاران این موسسه فعالیت میکند.
برانسون در موسسهی غیرانتفاعی کمک به کودکان گم شده (ICMEC) نیز نقش موسس داشته و مادرش نیز عضوی از هیات مدیرهی آن است. او موسسهای نیز برای هشدار در مورد پیامدهای گرم شدن کرهی زمین و استفاده از سوختهای فسیلی تاسیس کرده و نام آن را Carbon War Room گذاشته است. به عقیدهی برانسون، کارآفرینان نقش مهمی در کاهش تولید گازهای گلخانهای دارند و باید یکدیگر و دیگر ثروتمندان را برای جذب ثروت به منظور توسعهی فناوریهای جدید تشویق کنند. او گردهماییهای مختلفی را نیز در جزیرهی شخصیاش برگزار کرده و افراد مشهور را برای جلب نظر رسانهها به آن دعوت کرده است.
برانسون در آفریقای جنوبی فعالیتهای بشردوستانهی زیادی دارد. علاوه بر موسسهی الدر، مرکز آموزش کارآفرینی برانسون نیز در این کشور تاسیس شده است. هدف این موسسه، تشویق افراد به ارزشآفرینی و تامین هزینههای استارتاپهای منطقه است. فعالیت مهم دیگر برانسون، عضویت در انجمن Global Zero است که با هدف از بین بردن تمامی سلاحهای هستهای در جهان فعالیت میکند. این موسسه تا کنون بیش از ۳۰۰ رهبر نامدار جهان و ۴۰۰ هزار شهروند عادی را به عضویت خود در آورده است.
ریچارد برانسون نیز مانند بسیاری از میلیاردرهای جهان، در سیاست هم دستی بر آتش داشته است. او یک بار به عنوان نامزد شهرداری لندن نیز معرفی شد که البته تمایلی به آن نشان نداد. برانسون از عضویت انگلستان در اتحادیهی اروپا نیز حمایت کرده و مخالف رفراندومی بود که در سال ۲۰۱۶ در این زمینه برگزار شد. ریچارد در مصاحبهای عنوان کرده که این رفراندوم خسارتهای زیادی نیز به شرکت او وارد کرده است.
جوایز و افتخارات
برانسون در سال ۱۹۹۳ دکترای افتخاری فناوری را از دانشگاه لفبورگ دریافت کرد. در سال ۱۹۹۹ ملکه الیزابت دوم نشان شوالیه را به خاطر خدمات ریچارد برانسون در زمینه کارآفرینی به او اهدا کرد. در ۳۰ مارس سال ۲۰۰۰ کاخ باکینگهام مراسمی برگزار کرد که در آن چارلز، شاهزادهی ولز نشان شوالیه را به برانسون اهدا کرد. در همین سال نشان تونی جانوس به خاطر فعالیتهای برانسون در زمینهی پروازهای تجاری به او اهدا شد.
برانسون در سال ۲۰۰۲ در رتبه ۸۵ صد فرد برتر بریتانیا از نگاه مخاطبان شبکه بی بی سی قرار گرفت. او در لیست ۱۰۰ فرد برتر جهان در سال ۲۰۰۷ از نگاه مجله تایم نیز حضور داشت. در هفتم دسامبر سال ۲۰۰۷ بان کی مون دبیرکل سازمان ملل متحد، جایزه شهروند جهانی را از طرف سازمان خبرنگاران سازمان ملل متحد به اهدا کرد. دلیل اهدای این جایزه فعالیت های بشردوستانه و حمایت های ریچارد برانسون از محیط زیست عنوان شد.
ریچارد برانسون جوایز متعددی را برای فعالیت در صنایع هوافضا و موسیقی نیز دریافت کرده است. جایزه رسانه ای آلمان نیز در ۲۴ ژانویه سال ۲۰۱۱ به او اهدا شد. انجمن کسب و کار برای صلح در اسلو نروژ در سال ۲۰۱۴ جایزه خود را به این کار آفرین بریتانیایی اهدا کرد. مجله ساندی تایمز در ۲۱ سپتامبر همان سال برانسون را به عنوان فرد اول کسب و کار در پنج دهه گذشته معرفی کرد.
زندگی شخصی
برانسون در سال ۱۹۷۲ با کریستن توماسی ازدواج کرد و در سال ۱۹۷۹ از او جدا شد. او در سال ۱۹۸۹ بار دیگر ازدواج کرد و این بار مراسم ازدواج خود را در جزیره شخصیاش یعنی نکر برگزار کرد. این جزیره یکی از مجموعه جزایر بریتیش ویرجین است. برانسون یک قایق شخصی دارد که نام آن را نیز نکر گذاشته است. این میلیاردر انگلیسی صاحب یک دختر به نام هولی متولد ۱۹۸۱ و یک پسر به نام سم متولد ۱۹۸۵ است. هردوی این فرزندان از همسر دوم یعنی جوان تمپلمن به دنیا آمده اند. برانسون در مصاحبهای عنوان کرده که یک دختر نیز داشته که در چهار روزگی و در سال ۱۹۷۹ از دنیا رفته است.
برانسون در سال ۱۹۹۸ اتوبیوگرافی خود را منتشر کرد. این کتاب با نام Losing My Virginity یکی از پرفروش ترین کتابهای جهان تبدیل شد. این کارآفرین مشهور علاقهی زیادی نیز به ورزش موجسواری با کایت دارد و تعدادی رکورد جهانی را به نام خود ثبت کرده است. او در خلال فعالیتهای ورزشی خود صدمات فیزیکی نیز تجربه کرده که برخی از آنها حاد بودهاند.
در سال ۲۰۱۷ طوفان ایرما صدمات جدی به جزیره نکر وارد کرد. این دومین باری بود که محل زندگی ریچارد برانسون با آسیب جدی مواجه میشود. اولین حادثه جزیره جزیره نکر و منزل برانسون در سال ۲۰۱۱ و به خاطر آتش سوزی ایجاد شده توسط توفان آیرین اتفاق افتاد. او یک بار در سال ۲۰۱۷ به تجاوز جنسی محکوم شد که البته آن را به کلی تکذیب کرد.
ریچارد برانسون به خاطر سبک خاص لباس پوشیدن در میان میلیاردرها و کارآفرینان مشهور است. او مخالف سرسخت کراوات و لباسهای رسمی است. به عقیدهی برانسون کراوات و لباس رسمی توسط مدیرانی به اجبار به کارمندان پوشانده میشود که خودشان زمانی قربانی این قوانین اجباری بودهاند.
این کارآفرین مشهور کتابهای متعددی را نیز در زمینه بیوگرافی، کارآفرینی، موفقیت و ایده پردازی منتشر کرده است. عموم کتابهای ریچارد برانسون توسط انتشارات خودش با نام ویرجین بوکس منتشر شده اند.
نقل قول های مشهور از ریچارد برانسون
- فرصت های تجاری مانند اتوبوس هستند و همیشه یکی پس از دیگری به زندگی ما می آیند.
- در سالهای آینده برندهایی پیروز خواهند بود که هدفی بالاتر از سود داشته باشند.
- شما راه رفتن را با پیروی از قوانین یاد نمی گیرید. تنها زمانی که امتحان کنید و زمین بخورید می توانید به خوبی راه بروید.
- راه اندازی یک کسب و کار موفق با حل کردن مشکلات شروع میشود. حل کردن مشکلات نیز از گوش کردن خوب شروع میشود.
- هدف اصلی من در زندگی لذت بردن از تمام لحظات است. من هیچ کاری را به اجبار انجام نمیدهم.
- انگیزه اصلی من در زندگی به چالش کشیدن خودم است. من زندگی را مانند دانشگاهی میبینم که هر روز تجربیات جدید و نکات جدیدی برای آموختن دارد.
- برای ساختن یک کسب و کار علاوه بر شخصیت فداکار و تلاشگر نیاز به روحیهی واگذار کردن کارها دارید. شما باید بتوانید تیمی را تشکیل دهید که بدون حضور مدیر نیز به خوبی کار کنند.
- یک کسب و کار در تعریف ساده به معنای ساختن چیزی است که زندگی دیگران را راحت تر کند.
- به عقیدهی من زندگی کارمندی و منتظر بودن برای پایان ساعت کاری نوعی خیانت به روحیه ذاتی کارآفرینی است که در هر فردی وجود دارد.