از چندی پیش اخباری در محافل تکنولوژی نقل شد که حکایت از توسعه‌ی سیستم‌عاملی جدید توسط گوگل داشت. این سیستمعامل که فعلاً با نام فیوژا شناخته می‌شود، اساساً ساختار متفاوتی را نسبت به اندروید ارائه می‌کند و علاوه‌بر گوشی‌های هوشمند، روی طیف وسیع‌تری از دستگاه‌ها قابل اجرا است. حال در ادامه قصد داریم این پروژه‌ی پنهان گوگل را مورد واشکافی قرار دهیم.
فیوژا چیست؟
سیستمعامل فیوژا برای نخستین‌بار در اواسط سال ۲۰۱۶ میلادی، به‌عنوان پروژه‌ی معرفی‌نشده‌ای از سوی گوگل، در گیت‌هاب ظاهر شد. براساس بررسی‌های اولیه که توسط رسانه‌های فناوری صورت گرفت، فیوژا سیستم‌عاملی فراگیر (یونیورسال) تشخیص داده شد که توانایی اجرای آن روی هر نوع دستگاهی، از ساعت‌های هوشمند پایین‌رده تا کامپیوترهای دسکتاپ بالارده را دارا است؛ به بیان دیگر، این سیستمعامل قادر است روی دستگاه‌هایی مانند گوشی هوشمند، تبلت، لپ‌تاپ، خودروهای الکترونیکی، لوازم خانگی، وسایل خانه‌های هوشمند و… اجرا شود.
با این حال، این نخستین‌باری نیست که شرکتی قصد ساخت چنین سیستم‌عاملی را دارد. تاکنون بسیاری از سازنده‌های نرم‌افزار برای تحقق رویای سیستمعامل یونیورسال قدم برداشته‌اند؛ اما تا به اینجا چنین چیزی به معنای واقعی محقق نشده است. مایکروسافت یکی از نخستین شرکت‌هایی بوده که چنین رویایی را با ویندوز ۱۰ در سر می‌پروراند. این غول نرم‌افزاری قصد داشت ویندوز ۱۰ را به سیستمعامل یونیورسالی تبدیل کند تا امکان اجرای یک اپلیکیشن روی طیف وسیعی از دستگاه‌ها را داشته باشد. ردموندی‌ها همچنان برای تحقق این موضوع در تلاش هستند.
در سوی دیگر اپل قرار دارد که برطبق ادعای بسیاری از رسانه‌ها، برای نسخه‌های اولیه آیفون از سیستمعامل OS X استفاده می‌کرد؛ با این حال کوپرتینویی‌ها بعدها از سیستمعامل جدیدی با نام آی‌او‌اس برای دستگاه‌های موبایل خود استفاده کردند.
با این وجود اگر بخواهیم از سیستم‌عاملی یاد کنیم که در تمام سطوح سخت‌افزاری قابل اجرا باشد، بی‌شک باید از لینوکس نام برد. تاکنون هسته‌های متفاوتی از لینوکس برای استفاده در اندروید، کروم او اس، ستاپ باکس‌ها، روترها، مودم‌ها، دستگاه‌های هوشمند و نرم‌افزارهای صنعتی مورد استفاده قرار گرفته است.
تلاش مایکروسافت برای ساخت پلتفرم یونیورسال به‌صورت تمام و کمال مؤفق نبوده است.
هدف از سخت چنین سیستم‌عاملی، فقط اجرای آن روی سخت‌افزارهای متفاوت نبوده است. هدف مایکروسافت، اپل و گوگل، ساختِ سیستم‌عاملی است که بتواند اپلیکیشن‌ها را با تغییرات جزئی، قابل‌اجرا روی طیف وسیع‌تری از دستگاه‌ها کند. تحقق این موضوع بی‌شک استفاده از تکنولوژی‌های جدید را برای مصرف‌کننده‌ها تسهیل خواهد بخشید؛ علاوه بر آن، توسعه‌دهندگان راهی هموارتر برای خلق اپلیکیشن‌هایشان روی پلتفرم‌های گوناگون دارند.
تاکنون گوگل هیچگونه اظهار نظری درباره‌ی هدفش از خلق سیستمعامل فیوژا نکرده است؛ در واقع، گوگل تاکنون درباره‌ی این سیستمعامل مرموز لب به سخن نگشوده است.
چگونه فیوژا به اندروید و کروم او اس مربوط می‌شود؟
در حالی که اندروید و کروم او اس از کِرنلِ لینوکسی استفاده می‌کنند که شدیداً مورد اصلاح واقع شده؛ فیوژا از ابتدا بر پایه‌ی میکرو کرنل جدیدی با نام زیرکان (Zircon) توسعه داده شده است.
تفاوت میانِ کرنلِ سیستم‌عامل‌های مرسوم با سیستم‌عامل‌هایی که توسط میکرو کرنل توسعه یافته‌اند، بسیار پیچیده است؛ اما اگر خلاصه‌گویی کنیم، باید بگوییم که میکرو کرنل‌ها از ابتدا با هدف بهره‌وری و انعطاف‌پذیری توسعه می‌یابند. ایده‌ی اولیه میکرو کرنل‌ها به دهه‌ها پیش بر می‌گردد؛ زمانی که رایانه‌ها با کمبود منابع سخت‌افزاری روبرو بودند؛ اما با وجود پیشرفت خیره‌کننده‌ی قدرت کامپیوتر‌ها از دهه‌ی ۹۰ میلادی در زمینه‌های ذخیره‌سازی، میزان رم و دیگر قسمت، این ایده به فراموشی سپرده شد. حال باتوجه به این موضوع که لوازم‌های الکترونیکی تمایل به کوچک‌تر شدن، کارآمدی بیشتر و قابلیت حمل‌پذیری بهتر دارند، گوگل میکرو کرنل را ساختار مناسبی برای معماری نسل آینده‌ی سیستمعامل خود دانست.
رابط‌کاربری مفهومی فیوژا روی گوشی هوشمند اندرویدی
در حالی که اندروید دست تولیدکنندگان را برای انواع و اقسام تغییرات سیستمی باز گذاشته؛ اما شرایط در سیستمعامل کروم به گونه‌ی دیگری است و گوگل تصمیم گرفته اجازه‌ی هیچگونه تغییری را در این سیستمعامل به دیگر تولیدکنندگان ندهد. حال با شناخت این موضوع، این امکان وجود دارد که گوگل رویه‌ی کروم او اس را برای سیستمعامل فیوژا نیز در پیش بگیرد؛ اتخاذ چنین تصمیمی باعث می‌شود که گوگل کنترل کامل سیستمعامل را حتی روی دستگاه‌های شرکای خود داشته باشد.
تأثیر فیوژا بر توسعه‌دهندگان
با توجه به این موضوع که سیستمعامل فیوژا در مراحل اولیه توسعه‌ی خود قرار دارد، فعلاً برنامه‌نویسان نمی‌توانند اپلیکیشنی را برای آن توسعه دهند؛ اما در صورت عرضه‌ی فیوژا، به‌نظر نمی‌رسد که گوگل قصد رهاکردنِ اندروید را داشته باشد. به‌لطف کیت توسعه‌ی نرم‌افزاری فلاتر (Flutter)، توسعه‌دهندگان می‌توانند با تعدادی از زبان‌های برنامه‌نویسی محبوب، اقدام به کدنویسی اپلیکیشن‌هایشان کنند.
فلاتر این اجازه را می‌دهد تا اپلیکیشن‌ها با بالاترین میزانِ سازگاری بین فیوژا، اندروید و آی‌او‌اس توسعه داده شود. این کیت توسعه‌ی نرم‌افزاری نه‌تنها هزینه‌ی ساخت اپلیکیشن‌ها برای این سه پلتفرم را کاهش می‌دهد؛ بلکه قادر است روند پورت اپلیکیشن‌های کنونی را برای سیستمعامل فیوژا به‌مراتب آسان‌تر از روش‌های مرسومِ فعلی کند.
علاوه‌بر این موضوع، فلاتر بر اساس زبان طراحی گوگل، یعنی متریال دیزاین ساخته شده است؛ از این‌رو این کیت به زبان استفاده‌شده در اندروید، کروم او اس و خاصیت‌های وب‌محور پایبند است؛ همچنین به‌لطف بهره‌گیری از موتور انعطاف‌پذیر رندرینگ وُلکان، فلاتر از المان‌های پیشرفته‌ی رابط‌کاربری پشتیبانی می‌کند؛ برای نمونه می‌توان به حجم سایه‌ها و انیمیشن‌های فوق‌العاده روان با نرخ ۱۲۰ فریم در ثانیه اشاره کرد. افزون بر این، امکان اجرای اپلیکیشن‌ها و بازی‌هایی که نیازمند توان فراوانی هستند، فراهم است؛ البته این موضوع به قدرت سخت‌افزاری دستگاه بستگی دارد.
اگر برایتان سؤال پیش آمده که چرا اپلیکیشن‌های کروم او اس در لیست اپلیکیشن‌های فیوژا قرار ندارد، باید اشاره کنیم اکثر برنامه‌های این سیستمعامل بر بسترِ وب توسعه داده شده‌اند؛ از این جهت، نیازی به دانلود کد و اجرای آن‌ها روی سیستم وجود ندارد؛ با این وجود، امروزه کروم او اس توانایی اجرای اپلیکیشن‌های اندروید را نیز دارا است و گوگل با ارائه‌ی هر به‌روزرسانی برای این سیستمعامل سعی در گسترش این ویژگی دارد.
اگر گوگل بتواند انتشار سیستمعامل فیوژا را مدیریت کرده و انتقال بین این دو پلتفرم را به امری آسان بدل سازد، می‌توان انتظار استقبال توسعه‌دهندگان را داشت.
زمان انتشار فیوژا
هیچگونه اطلاعاتی درباره‌ی زمان انتشار این سیستمعامل در دست نیست. از آنجایی که فیوژا در مراحل اولیه توسعه خود قرار دارد، هنوز گوگل مسیر مشخصی را برای آن طراحی نکرده است. تا به اینجا این شرکت تنها از وجود چنین پروژه‌ای و پشتیبانی قابل‌توجه‌شان از آن صحبت کرده‌اند. فعلاً سورس کد این پروژه که روی گیت‌هاب قرار دارد، بهترین منبع برای کسب اطلاعات درباره‌ی این سیستمعامل است.
حتی این احتمال وجود دارد که گوگل با ارزیابی موقعیت بازار، تصمیم به توقف کار روی این پروژه را بگیرد و همچنان تمرکز خود را معطوف به توسعه‌ی اندروید و کروم او اس کند؛ اما تاکنون، به‌نظر می‌رسد که گوگل سیستمعامل فیوژا را به چشم جانشین خلف اندروید و احتمالاً کروم او اس می‌بیند.
آیا می‌توان فیوژا را امتحان کرد؟
تا حدودی، بله! با مراجعه به صفحه‌ی گیت‌هاب مخصوص به گوگل می‌توانید این پروژه متن‌باز را دریافت کنید و درکی کلی از ساختار این سیستمعامل به‌دست بیاورید؛ اما تاکنون فقط تعداد معدودی از دستگاه‌ها قادر به اجرای این سیستمعامل هستند. تا به اینجا، تنها دستگاه‌های Intel Nuc mini-PC، تبلت Acer Switch Alpha 12، HiKey 960 و Khadas VIM قادر به اجرای فیوژا هستند.
با این حال، یک دستگاه وجود دارد که علیرغم نبودِ نامِ آن در لیست دستگاه‌های پشتیبانی‌شده، قادر به اجرای این سیستمعامل است. پیکسل‌بوکِ گوگل که به‌عنوان کروم‌بوکی بالارده به بازار عرضه شد، این امکان را در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهد تا نظری گذرا به کارکرد فیوژا داشته باشند.
علاوه بر موارد فوق، امکان اجرای این سیستمعامل در برخی از گوشی‌های هوشمند اندرویدی نیز فراهم است؛ البته برای اجرای این سیستمعامل باید کد را به مرحله‌ای برسانید که اجازه‌ی نصب را به شما بدهد.
فعلا، باتوجه به این موضوع که فیوژا در مراحل اولیه توسعه قرار دارد، از بسیاری از ویژگی‌های موردنیاز محروم است و رابط‌کاربری آن نیز از مشکلات ریز و درشت بسیاری رنج می‌برد؛ البته این موضوع امری عادی و مسلم است؛ زیرا گوگل هنوز این سیستمعامل را برای عرضه‌ی عمومی آماده نکرده است.
با نگاه به ویدیوهای موجود از این سیستمعامل در یوتیوب، نمی‌توان به جمع‌بندی کلی درباره‌ی آن رسید. رابط‌کاربری فیوژا در کلاس کامپیوترهای دسکتاپ سردرگم‌کننده و دست و پا گیر است؛ اما همانطور که پیش‌تر به آن اشاره کردیم، هنوز برای نتیجه‌گیری درباره‌ی فیوژا، بسیار زود است.